Goede reisfotografie mag nooit draaien om het afvinken van zo veel mogelijk items op een lijstje. Dit soort foto's moet meer zijn dan een reeks herkenbare beelden waarvoor je de poten van het statief in de sporen van je voorgangers kunt zetten. En je moet je subjecten ook niet behandelen als slachtoffers op een fotografische safari.
Volgens Gábor Erdélyi kun je pas écht mooie shots maken als je jezelf volledig onderdompelt in de wereld die je fotografeert. Het gevoel zelf ervaren. Hoe kun je anders van kijkers verwachten dat ze worden meegevoerd in het avontuur, als je hier zelf geen onderdeel van hebt uitgemaakt?
Gábor legt uit: “Voor mij draait reisfotografie in de kern om het plezier dat je beleeft aan het omzetten van nieuwe ervaringen in momenten die nooit verloren gaan. Het avontuur en het plezier van ontdekken zijn het belangrijkst. Tijdens mijn reizen wil ik maar twee data vooraf vastleggen: de dagen waarop ik aankom en vertrek. Ik heb wel een globaal idee van wat ik interessant vind, maar vermijd de klassieke toeristische bezienswaardigheden. Ik vraag mensen uit de buurt naar routes en paden en gebruik zo min mogelijk openbaar vervoer. Het liefst wandel ik overal naartoe.”
“Reisfotografie omvat veel disciplines, waaronder portret-, landschaps- en documentairefotografie”, vertelt hij ons. “Voor mij is het vastleggen van mijn reizen een soort geestestoestand. Ik ga altijd minimaal vier of vijf weken op reis, wat ervoor zorgt dat ik de cultuur goed kan leren kennen en de sfeer van elke plek ervaar. In feite is de reis zelf het project. De foto's zijn slechts een echo van een innerlijke ervaring.”
Wat Gábor naar eigen zeggen enorm heeft geholpen tijdens zijn reisprojecten, is de overstap naar de spiegelloze camera's van Sony. “De α7R III is mijn hoofdcamera”, vertelt hij. “Hij is klein, onopvallend en licht van gewicht. Vooral dat laatste is heel belangrijk als je veel onderweg bent. Op een reis van twee maanden maakt het gewicht van je materiaal echt een verschil. Deze camera is dankzij het uitklapbare scherm en de supersnelle focus de perfecte reisgenoot. Ik vind met name de Eye-AF-modus handig voor portretwerk.”
Gábor vertelt dat het gebruiksgemak en de aanpasbare bedieningselementen een groot voordeel bieden, waardoor hij sneller kan werken en beter kan reageren op wat hij fotografeert. “Ik fotografeer in de handmatige modus,” legt hij uit, “en ik programmeer de hoofdknoppen op zo'n manier dat ik de meestgebruikte instellingen binnen handbereik heb. Dat zijn de ISO, de AF-modi en de stillesluitermodus. Die zijn stuk voor stuk erg handig voor reissubjecten.”
Gábor gebruikt zijn reisprojecten vaak als afwisseling voor zijn normale werk, waarbij hij portretten, modefoto's en naaktseries maakt voor grote bladen. Hij hanteert voor de twee typen werk volledig verschillende werkwijzen.
Voor mijn portretwerk moet ik me goed concentreren en bereid ik me voor op elke shoot. Als ik reis, is dat heel anders. Ik ga meestal niet bewust te werk en plan de reis voor een bepaald project niet op voorhand. Ik vertrouw op indrukken en geniet van de vrijheid van reizen en fotografie. Het spontane is voor mij heel belangrijk.
Gábor vertelt ons dat hij op langere reizen tijd heeft om onderzoek te doen: “Mijn laatste reis door Japan, die uit drie delen bestond, duurde bijna een halfjaar. Hier had ik tijd voor onderzoek. Als je reist, maakt de eerste keer dat je iets ziet vaak veel indruk, waardoor je alleen de buitenkant ziet.”
Ondanks zijn bewuste keuze overal zo blanco mogelijk in te gaan, zien we in veel van Gábors reisprojecten een terugkomend thema. Hij vertelt: “Ik ben erg geïnteresseerd in de relatie tussen de mens en zijn omgeving, met name de relatie tussen de leefruimte die stadsmensen hebben gecreëerd, de stad en de mensen die er wonen. Als ik al ergens naar op zoek ben, zijn het vaak gesloten subculturen.” Hij geeft een voorbeeld: “In Japan raakte ik geïntrigeerd door de vervreemde steden op het verlaten platteland, en door de badcultuur: de wereld van de onsens.”
Met deze werkwijze probeert Gábor altijd een relatie op te bouwen met de mensen die hij tijdens zijn reizen vastlegt. Hij probeert te voorkomen dat hij onpersoonlijke foto's maakt, zoals vaak het geval is bij wat meer willekeurige straatfotografie. “Ik heb veel meer interesse voor de mensen. Hierdoor kan ik hun verhaal en dat van hun omgeving op een meer waarheidsgetrouwe manier vertellen. Als ik reis, probeer ik echt contact te maken, bijvoorbeeld door het gesprek aan te gaan of een biertje met iemand te drinken. Maar soms is oogcontact al genoeg.”
Qua lenzen gebruikt Gábor voornamelijk de FE 12-24 mm f/4 G, de FE 24-70 mm f/2.8 GM en de FE 70-200 mm f/2.8 GM. Deze bieden hem “veel veelzijdigheid wat betreft framing en de allerbeste beeldkwaliteit. Ik neem ook graag een paar vaste f/1.4-lenzen mee voor shots bij weinig licht, zoals de FE 85 mm f/1.4 GM.”
Gábor zegt dat hij dankzij deze ware onderdompeling in de omgeving een exotisch geheel kan maken van de vele verschillende subjecten die hij tijdens het reizen fotografeert. Afzonderlijke uitingen worden samengevoegd tot een visueel essay dat het echte verhaal van de betreffende plek en cultuur vertelt. Hierbij worden mensen in hun pure context gefotografeerd.
