“Losse foto's doen me niet meer zo veel”, vertelt Alessandro Grassani. “Wat mij betreft kan iedereen tegenwoordig een geweldige foto maken, zelfs met een telefoon. De kunst is om een complexe verzameling van foto's te maken. Je hebt meerdere foto's nodig om een verhaal te vertellen en mensen een kijkje in een onbekende wereld te geven. Niet alleen vanuit journalistiek oogpunt, maar ook vanuit emotie.”
Een zo'n project, 'The Last Illusion', gaat over de reis van klimaatmigranten naar steden. De titel verwijst naar hun dromen, die helaas uiteen zijn gespat.
Waar ze vandaan komen, hebben ze geen toekomst. Daarom gaan ze naar de stad. Maar als je al je hele leven visser bent en in een stad als Dhaka komt, beschik je niet over de vaardigheden om te overleven. Het droombeeld dat ze van de stad hadden, wordt dan een nachtmerrie.”
Hoe is hij hier gekomen?
Het kostte hem, net zoals vele anderen, een tijdje om zijn carrière op te bouwen. Na zijn fotografie-opleiding werkte Alessandro eerst als assistent van een reclamefotograaf. “Ik werkte een jaartje voor hem in de studio, misschien iets langer, en toen ontsloeg hij me”, lacht Alessandro. “Hij zei dat ik niet geschikt was voor dit soort werk en vond dat ik me op mijn passie moest richten: documentairefotografie. Het was eigenlijk een heel aardige manier om me te ontslaan.”
Daarna werkte hij als freelancer voor Italiaanse kranten, waaronder de Corriere Della Sera. Vervolgens ging hij door naar het Midden-Oosten. Inmiddels houdt Alessandro zich bezig met verschillende soorten reclame, zakelijke klussen en documentairefotografie, waar mogelijk gecombineerd met zijn eigen projecten. “Opdrachten zijn altijd goed, want je moet als fotograaf wel geld verdienen. Je moet je gezin kunnen onderhouden en aan je eigen projecten kunnen blijven werken.”
Past hij die reclamekennis eigenlijk toe in zijn documentairewerk? En waarin zien we dit terug?
Wel als het op licht aankomt. In een studio kun je lampen verplaatsen en zelf het licht instellen, op locatie kan dat natuurlijk niet. Maar als je je ervan bewust bent, kun je de veranderingen in het natuurlijke licht opzoeken. Je let er meer op en maakt het onderdeel van alles wat je doet.”
Je moet dus wachten tot het licht klopt. Je moet echt graag dat perfecte shot willen maken om het verhaal te vertellen.
Voor één zo'n migratieproject bestaat de uiteindelijke selectie misschien maar uit dertig foto's, of nog minder, die ik verspreid over een aantal jaar heb gemaakt. In één foto zit soms wel een week werk. Ik weet wat ik wil overbrengen, ik ken de plek, dus ik ga er telkens opnieuw naartoe om die ene perfecte foto te krijgen. Bij zonsopkomst, zonsondergang, in de regen, op verschillende momenten van de dag: ik wacht tot het licht precies klopt.”
Nabewerking speelt een belangrijke rol bij het vinden van de perfecte balans in foto's. Alessandro legt uit: “Ik weet nooit van tevoren welke foto het perfecte shot is. Dat zie ik pas tijdens de nabewerking, als ik alle foto's naast elkaar op mijn scherm heb. De nabewerking is essentieel, want als je dit niet goed doet, kun je je werk verpesten. Als je slechte foto's goed bewerkt, kan dat nog wel iets moois opleveren, maar als je goede foto's slecht bewerkt, verlies je het verhaal. Foto's moeten als serie werken, een verhaal vertellen, iets laten zien dat emoties teweegbrengt.”
Alessandro vraagt daarom altijd om hulp bij het nabewerken, zodat zijn foto's met een frisse blik worden bekeken. “De fotograaf is niet altijd de beste nabewerker. Ik werk hierbij samen met mensen die ik vertrouw en steek er veel tijd in. Soms kost het nabewerken een week per onderdeel van een project, of zelfs een paar maanden. Ik maak de eerste selectie, deze bespreken we en dan laten we alles even liggen. Het is net als wijn: als je het werk een tijdje laat liggen, wordt het vaak beter.”
Een van de belangrijkste aspecten van zowel fotografie als nabewerking is een balans vinden tussen esthetiek en journalistiek. “Ik pas de regels van de fotojournalistiek toe in mijn werk, maar vanuit esthetisch oogpunt voel ik me vrij om naar eigen inzicht te bepalen hoe ik betere foto's met een krachtige impact kan vastleggen. Mijn doel is eigenlijk om de perfecte combinatie tussen schoonheid en waarheid te vinden. Dan spreken foto's het meest tot de verbeelding.”
Alessandro heeft er daarom voor gekozen zijn composities te vereenvoudigen, zodat hij simpelere en effectievere combinaties kan vinden. “Vroeger zocht ik meer naar complexe composities met verschillende subjecten in verschillende lagen van het frame. Nu probeer ik meer terug te gaan naar de essentie”, vertelt hij.
In de praktijk betekent die vereenvoudigde aanpak dat hij onnodige zaken uit het frame laat. “Ik haal de ruis en de afleiding weg, maar behoud de context, zoals de omgeving waarin de subjecten leven. Daarom houd ik zo van grote landschappen met het subject in het midden. Het landschap, de sfeer en het subject moeten één geheel vormen. De context vertelt tenslotte het verhaal.”
"Het is mijn persoonlijke ambitie om mijn bevindingen vast te leggen tijdens de voortdurende zoektocht naar de perfecte combinatie van schoonheid en waarheid die we kunst noemen"
