Macrofotografie en fotografie van dieren in het wild zijn technisch onderwerpen, maar techniek is niets zonder emotie. Het beeld kan vol zijn, maar zonder emotie blijft de foto leeg. Het werk van Petar Sabol, bekroond natuurfotograaf, is hiervan een schitterend voorbeeld. Zijn foto’s zijn technisch perfect, maar blijven visueel spannend. Ze overstijgen de wetenschap en fascineren.
"Je moet met van alles rekening houden en alles kan een probleem vormen. Het licht, de sluitertijd, de focus, de scherptediepte... vooral bij macro kan het erg technisch worden. En dan heb je nog de omgeving. De objecten kunnen wegvliegen, of de wind laat een boom bewegen. Toch moet je daar allemaal boven staan zodat je de ruimte kunt geven aan je artistieke visie. Bij mij ontstaat die ruimte als ik ontspannen ben, dan voel ik me verbonden met het object. Dan pas kun je dat gevoel overbrengen op het beeld, de artistieke expressie. Maar ik ben niet perfect, het lukt niet altijd."
Petar verwijst naar een onvoorstelbare foto die hij heeft gemaakt van een ijsvogel in duikvlucht. Dit was geen toeval. Het heeft moeite gekost. Het heeft maanden gekost om die fractie van een seconde vast te kunnen leggen.
"Na deze foto stond ik letterlijk te schreeuwen! Het was een geweldig moment. Het hoogtepunt van een lang proces. Ik heb mezelf verdiept in de ijsvogel door vele foto's van hem te maken op takken. Pas daarna kwam ik op het idee iets anders te doen; hoe zou de ijsvogel er onder water uitzien? Het was destijds de snelste camera, 12 frames per seconde, dus genoeg voor dat perfecte moment. Dit is maar een van de vele beelden. Tegenwoordig geeft de α9 ons 20 fps. Sony geeft ons de snelheid, zodat wij de perfecte opname kunnen maken."
Petar maakte gebruik van een onderwatertas om de camera 50 cm onder de oppervlakte te plaatsen, net diep genoeg om de onderdompeling in de rivier te voelen, maar ondiep genoeg om krachtig licht te behouden. Daarnaast moest het zonnig zijn, zodat de levendige, natuurlijke kleuren naar voren konden komen.
"Alle elementen van de ijsvogelfoto zijn handmatig gedaan: de focus, de sluitertijd, het diafragma, en ik heb zelfs proberen te beïnvloeden waar hij zou gaan duiken. Op die plek heb ik vissenvoer gestrooid om zijn prooi te lokken. Vervolgens was het gewoon een kwestie van vallen en opstaan. Ik kon de camera niet bewegen, maar moest puur reageren op mijn onderwerp. Je hebt geen idee van wat je vastlegt. Ik had voldoende passie om door te gaan, ik zag al voor me wat het kon worden. Natuurlijk raakte ik ook gefrustreerd. Soms was hij perfect in focus, maar viel hij net uit beeld. Soms was hij perfect in beeld, maar net niet scherp. Ik moest echt doorzetten."
Petar’s toewijding aan licht is zichtbaar in al zijn werken. Licht creëert een natuurlijke wereld, dus is het logisch dat het een belangrijke rol speelt in foto’s. Zijn foto’s stromen over van licht, waardoor de kleine details van insecten en vogels worden opgepikt, er wordt dramatiek toegevoegd en de algehele omgeving en de objecten komen tot leven. Hij fotografeert voornamelijk in de vroege morgen of bij zonsopkomst, waarbij hij de zon als achtergrond gebruikt. Waar nodig haalt hij details uit de schaduwen en de levendige kleuren die door deze camera’s met full-framebehuizing worden geproduceerd.
Een treffend element van zijn stijl is het gebruik van lichtstralen, die de objecten als het ware in de spotlight zetten. De look is een resultaat van veel experimenteren en hij noemt het ‘photonic bliss’ (fotonische gelukzaligheid). Hij creëert dit effect door een standaard starburst-filter te gebruiken, maar niet op de manier die je verwacht.
“Ik gebruikte deze filters vaak voor een fonkeling op belangrijke delen van de foto, met name wanneer dieren van achteren werden belicht en bedekt waren met ochtenddauw. Bij de compositie kwam ik erachter dat ik met een opstelling vanuit één hoek en de zon aan de zijkant een prachtige lichtstraal vanuit de hoek van het frame kreeg. Het zag er prachtig uit en fascineerde me. Mensen denken misschien dat het met Photoshop of een filter is gedaan, maar het is allemaal dankzij de hardware."
Experimenteren met toewijding. Met een prachtig resultaat. Petar brengt veel van zijn tijd door in de natuur, waar hij onderzoek doet naar de dieren die hij fotografeert. En dit is goed terug te zien in zijn foto’s. Ze zijn gemaakt met de doordachtheid van studiowerk, maar allemaal in de buitenlucht gemaakt.
"Het draait allemaal om connectie met de natuur en kennis van je onderwerpen. Als ik in het bos op zoek foto's wil maken, zorg ik dat ik de avond ervoor al weet waar mijn onderwerpen zich bevinden. Ik bestudeer hun gedrag als ze actief zijn. Als de zon ondergaat, kalmeren ze en zoeken ze een plek om te slapen. Ik markeer hun slaapplek, zodat ik ze de volgende ochtend kan terugvinden als ze nog slaperig zijn en de zon ze nog niet opwarmt. Op die manier kun je ze makkelijker fotograferen, het is beter te doen. Ik ben voor zonsopgang al op weg om aan het werk te gaan, dus ik wil geen tijd verspillen."
Met onderwerpen in deze staat kan hij ook macrotechnieken als focus stacking toepassen. Dankzij het gebrek aan beweging kan hij gemakkelijker de focus naar het hele dier verplaatsen. Tot voor kort deed Petar dit handmatig, maar hij gebruikt sinds kort een elektronische focusrail voor zijn mountlenzen. Hij gebruikt stacking als de omstandigheden juist zijn, maar maakt ook altijd een aantal shots met een kleiner diafragma. Hij positioneert de camera zorgvuldig en fotografeert onderwerpen vanaf de zijkant voor een groter scherptebereik.
"Ik heb zo veel voordelen van de camera ontdekt, zowel voor stacking als voor mijn macrofotografie. De volledig uitgewerkte schermen kun je op allerlei manieren verstellen voor foto's in het veld. De EVF's zijn onvoorstelbaar. Je kunt al voordat je de afdrukt, precies zien hoe je foto eruit komt te zien. Wijzigingen in belichting en de witbalans zijn perfect duidelijk. Het is een geweldige ervaring om zo te werken, omdat je een foto maakt zonder na te hoeven denken wat je nog moet aanpassen tijdens de nabewerking. Focus peaking is ook erg handig, hierdoor kan ik alles haarscherp vastleggen. Gewone DSLR's voelen nu oud en de verschillen zullen alleen nog maar groter worden in de toekomst."
"Ik probeer mijn foto's er altijd beter te laten uitzien, hoeveel tijd en moeite dat ook kost."
