De onzichtbare fotograaf

Voor Jan Tichy is straatfotografie een passie, een bron van artistieke expressie en iets waarmee hij zich altijd kan blijven verbeteren.

 Iedereen die wel eens straatfoto’s heeft geprobeerd te maken, weet dat het een moeilijke discipline is. Je moet er vaak hard voor werken, het is uitdagend en vermoeiend, en de adrenaline stroomt soms door je lijf. Straatfotografie verandert je. Tichy vindt dat dit alles hem een betere fotograaf maakt, zowel op straat als in het algemeen.

Wat Jan nog het beste van alles vindt, is dat het trainingskamp voor straatfotografie altijd binnen handbereik is: “Je kunt overal en altijd straatfoto’s maken. En het is verslavend: je gaat het leuk vinden en dan wil je zo veel mogelijk vrije tijd eraan besteden.” Dat brengt ons bij een van de belangrijkste regels van het trainingskamp: zorg ervoor dat je altijd een camera bij je hebt. Straatfotografie draait volledig om kansen benutten en Jan heeft daarom altijd een camera bij zich, of dat nou de Sony α9 of de RX1 is. “Alles wat ik op straat fotografeer, is opportunistisch. Alles. En er is altijd wel iets om te fotograferen, zelfs als ik gewoon op de bus of de tram sta te wachten. Je krijgt maar één kans, je kunt de foto niet opnieuw nemen. Ik weet zeker dat als ik mijn camera een dagje thuislaat, ik iets prachtigs zie gebeuren en dan heb ik spijt!”

Welke technieken gebruikt hij dan om ongezien te kunnen fotograferen? Volgens Jan draait het deels om de aanpak en deels om de ondersteunende technologie. “Een van de eerste dingen die me helpen, is een kantelbaar scherm, zodat ik op middelhoogte kan fotograferen. Mensen zien me dan niet en als ze me niet zien, gedragen ze zich natuurlijk. Als je je zo opstelt, denken mensen dat je de camera aan het verstellen bent of foto’s bekijkt, maar je kunt gewoon foto’s maken. Deze techniek is heel belangrijk voor mijn stijl.” 

Jan vertelt dat het ook handig is om op drukke plekken en momenten te fotograferen, aangezien er dan niet alleen veel verschillende mensen rondlopen, maar de meesten ook te veel zijn afgeleid om de fotograaf op te merken. Hij fotografeert ook graag op toeristische locaties, waar zoals hij zegt “iedereen een camera in zijn handen heeft”.

Een andere manier om interessante straatfoto’s te maken en te voorkomen dat je de aandacht trekt, is een goede compositie of goed licht te vinden en te wachten totdat er mensen komen. Dit doet Jan vaak. Hij vindt dit een efficiëntere manier om een moment vast te leggen dan op zoek te gaan naar personen om te fotograferen. “Op straat is het vastleggen van het beste moment het allermoeilijkst. Je weet niet wanneer of waar het gaat gebeuren. Soms heb je geluk, maar ik ga liever op zoek naar een mooie compositie en wacht dan af. Soms vind ik een mooi kader of een bijzondere reflectie… En dan wacht ik totdat er mensen door het beeld lopen, tot er iets gebeurt. Mensen denken zelfs dat ze per ongeluk voor de camera staan en zeggen sorry. Dat is juist goed, want dan hebben ze niet door dat ze worden gefotografeerd!”

 Hij stelt zijn camera op een bepaalde manier in en houdt alles daarbij zo eenvoudig mogelijk zodat er geen tijd en energie wordt verspild aan instellingen. Deze kan hij zo besteden aan observeren en fotograferen. “Ik kan op die manier sneller reageren,” zegt hij. “Ik ken fotografen die bijvoorbeeld de hele tijd de meetfuncties willen aanpassen op basis van wat ze fotograferen. Maar dat kost me te veel tijd en het is op die manier makkelijker om fouten te maken. Ik houd alles neutraal, standaard, zodat ik zelfs met één hand kan werken.”

Om het beeld scherp te stellen, gebruikt Jan continue autofocus met het kleinst instelbare AF-punt, dat hij af en toe verplaatst. Hij vertrouwt echter ook op de eye-AF van de α9. “Vooral als ik de scherpte niet op het scherm kan controleren. Hoe breder het bereik, hoe meer ruimte er is voor fouten, dus ik zou het nog kleiner maken als dat kon! En ik schiet alleen losse frames, geen bursts van 20fps. Zo kan ik me op het moment concentreren.”

 Maar zijn er gevallen waarin het belangrijker is om het moment vast te leggen dan op de technische aspecten van scherpte te letten? “Ja, ik denk dat als er een geweldig moment of mooie emotie is, ik wel een oogje toeknijp. In zo’n geval zeg ik tegen mezelf ‘het is niet perfect, maar het is echt’. Neem bijvoorbeeld de foto van de vrouwen die de straat oversteken. Ze zijn bijna allemaal onscherp, maar ik heb de foto bewaard omdat hij energie uitstraalt. Scherpte is belangrijk en je moet weten hoe je daarvoor zorgt, maar alleen scherpte is niet genoeg voor een goede straatfoto. Het voegt alleen waarde toe. Elke foto bestaat uit verschillende lagen: het licht, de scherpte, de compositie, het verhaal… Hoe meer van deze elementen erin zitten, hoe beter de foto.”